Aparaty stałe (metalowe, porcelanowe, szafirowe)
Aparaty stałe naklejane są na zęby na cały okres leczenia ortodontycznego. Standardowy aparat stały składa się z zamków i rurek policzkowych przytwierdzanych do zębów za pomocą kleju ortodontycznego. W zależności od rodzaju materiału użytego do produkcji zamków ortodontycznych wyróżniamy aparaty metalowe, porcelanowe, kompozytowe lub z monokryształu. W slot zamków wprowadza się łuk ortodontyczny, który przymocowuje się za pomocą ligatur (gumeczek). Stosowane są również aparaty samoligaturujące – pozwalają przyspieszyć leczenie przy użyciu mniejszych sił. Aparaty te wyposażone są w specjalne klapki, dzięki czemu nie ma konieczności stosowania ligatur elastycznych.
Zasada działania aparatów stałych jest zawsze taka sama. Łuki ortodontyczne są termoplastyczne, przez co po naciągnięciu powracają do swojego pierwotnego kształtu – drut naprężając się stopniowo prostuje zęby. W zależności od etapu leczenia, zależy nam na tym, aby ten metalowy łuk luźno przesuwał się w szczelinie zamka lub bardzo ściśle ją wypełniał. Aktywacja aparatu stałego polega na wymianie łuku ortodontycznego, wizyty odbywają się co 5 – 6 tygodni.
Zalecenia dotyczące aparatu stałego
Po założeniu aparatu stałego +-
- Aparat jest przymocowany do zębów i nie wolno samodzielnie przy nim manipulować.
- Początkowo aparat może dawać odczucie niewygody, pobolewanie zębów i otarcia błony śluzowej. Nie powinno się to nasilać, jednak w przypadku wątpliwości należy się skontaktować z lekarzem prowadzącym.
- Zęby są wrażliwe na nagryzanie, a pacjenci odczuwają zdrętwienie. Po kilku dniach dyskomfort powinien ustąpić.
- Odstające, metalowe elementy aparatu mogą powodować podrażnienie błony śluzowej policzków i warg. Taki stan nie trwa zbyt długo, gdyż błona szybko adaptuje się do nowych warunków. Ponadto, do osłony śluzówki stosuje się specjalny wosk, który przykleja się do aparatu.
- Początkowo mogą występować problemy w jedzeniu i dotyczy to większości pokarmów, dlatego przez kilka pierwszych dni najlepiej ograniczyć się wyłącznie do miękkich posiłków.
- Podczas całego leczenia ortodontycznego należy zdecydowanie unikać pokarmów kleistych, ciągnących i bardzo twardych. Mogą one uszkodzić aparat i w znacznym stopniu utrudnić czyszczenie całej jamy ustnej a przez to wpływać na powstawanie próchnicy. Niewskazane są cukierki typu toffi, krówki, gumy do żucia, orzechy. Oprócz twardości i kleistości pokarmów należy również ograniczyć spożycie słodyczy, ponieważ cukier jest główną przyczyną próchnicy.
- Podczas leczenia należy również unikać lub znacząco ograniczyć spożywanie napojów gazowanych, zwłaszcza słodkich. Dwutlenek węgla osłabia wiązanie kleju, co pogarsza utrzymanie aparatu w stabilnej pozycji, a cukier zwiększa ryzyko próchnicy.
- Leczenie aparatami estetycznymi wymaga również odstawienia spożycia produktów barwiących, gdyż powodują powstawanie osadu, którego usunięcie możliwe jest tylko podczas wizyty w gabinecie. To samo zalecenie dotyczy osób palących papierosy i pijących duże ilości mocnej kawy, herbaty lub czerwonego wina.
- !!! U osób noszących aparaty stałe najważniejsza jest właściwa higiena jamy ustnej. Zalecane jest mycie zębów po każdym posiłku w celu zmiany pH w jamie ustnej i przeciwdziałaniu powstawaniu próchnicy. Umycie zębów, na których znajduje się aparat zajmuje więcej czasu i wymaga stosowania dodatkowych akcesoriów, jak np. szczoteczka ortodontyczna, szczoteczka międzyzębowa, specjalne nici dentystyczne, a w przypadku powstania stanu zapalnego dziąseł zalecamy także specjalne środki do płukania jamy ustnej (tzw. płukanki). Co kilka miesięcy rekomendujemy skorzystanie z profesjonalnego czyszczenia i fluoryzacji jamy ustnej.
Aparat nie uszkadza zębów, ale przy niedostatecznej dbałości o higienę zęby mogą ulec próchnicy. Najpierw powstają odwapnienia wokół podstawy zamka, które po zdjęciu aparatów będą wyglądały jak białe lub żółte kwadraty. Żeby tego uniknąć należy czyścić zęby i aparat delikatnie, regularnie i bardzo starannie, odpowiednim zestawem szczoteczek, po każdym posiłku oraz przed snem.
Po zdjęciu aparatu stałego +-
- Po zdjęciu aparatu stałego zęby oczyszcza się z kleju a następnie poleruje. Wskazana jest fluoryzacja, dla wzmocnienia zębów.
- Po leczeniu właściwym rozpoczyna się okres retencji. Pacjent otrzymuje płytkę retencyjną na zęby, której zadaniem jest utrzymanie wyników leczenia aktywnego. Płytkę nosi się zazwyczaj przez pierwszy miesiąc bez przerwy, a w późniejszym okresie zakłada jedynie na noc. Okres retencji trwa zwykle przez ok. 6 miesięcy dłużej niż okres leczenia właściwego i jest równie ważny więc również wymaga konsekwencji i dyscypliny.
- Cieniutki drucik przyklejony do językowej powierzchni zębów górnych i dolnych to aparat retencyjny stały. Jego zadaniem jest utrzymanie pozycji zębów po leczeniu właściwym.
- Pierwsza kontrola w okresie retencji odbywa się po 6 tygodniach, a następne kolejno po 3 i 6 miesiącach od zakończenia leczenia właściwego.